การอบอุ่นร่างกายเป็นการเตรียมร่างกายสำหรับเกมกีฬาไม่ใช่เรื่องยากอีกต่อไป ซึ่งคนที่ไม่รู้อาจจะมองว่าการเตรียมตัวให้กล้ามเนื้อได้ยืดหยุ่นและเกิดการอบอุ่นนั้น เป็นเรื่องเหลวไหลไม่จำเป็นต้องใส่ใจอะไรมากมายนัก แต่แท้ที่จริงแล้วการเตรียมตัวให้ร่างกายพร้อมสรรพ สำหรับภาระอันหนักหน่วงในเกมกีฬาแต่ละชนิดนั้น มีความหมายที่ยิ่งใหญ่มากสำหรับนักกีฬาแต่ละคน เพราะนั่นหมายถึงผลงานและชื่อเสียงที่จะตามมา การฝึกยืดและเหยียดกล้ามเนื้อจะช่วยให้เกิดการไหลเวียน ของโลหิตในกล้ามเนื้อได้เป็นอย่างดีและจะส่งผลทำให้กล้ามเนื้อเกิดความอบอุ่น พลังความร้อนจากกล้ามเนื้อ จะช่วยให้เกิดอาการยืดหยุ่นในตัวของมันอีกทีหนึ่ง ผลจากการทำงานของกล้ามเนื้อลักษณะ นี้จะทำให้กล้ามเนื้อ มีความยืดหยุ่นตัวสูงขึ้นและมีความคล่องแคล่วในตัว ขณะเดียวกันการทำงานของระบบข้อต่อ ก็จะมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ยังช่วยให้นักกีฬาหลีกเลี่ยงการบาดเจ็บได้เป็นอย่างดีอีกด้วย
การยืดและเหยียดกล้ามเนื้อควรค่อย ๆ ทำ พยายามให้เวลาแก่กล้ามเนื้ออย่างเพียงพอ เพื่อปรับตัวรับสภาวะการยืดหยุ่น ระยะแรก ๆ ควรจะฝึกท่าต่าง ๆ ในช่วงเวลา 10 - 15 วินาที พอฝึกฝนได้สัก10 -14 วัน แล้วจึงยืดเวลาในแต่ละท่าออกเป็น 20 - 30 วินาที การฝึกซ้อมแต่ละท่าควรทำซ้ำ ๆ กันสัก 2 - 3 ครั้ง ในขณะที่เริ่มฝึกเหยียดหรือยืดนั้น ทำตัวสบาย ๆ ตั้งสมาธิให้แน่วแน่ สูดลมหายใจเข้าออกให้สม่ำเสมอและเป็นจังหวะ ข้อแนะนำที่สามารถนำไปปฏิบัติควบคู่
ขณะฝึกซ้อม คือ ให้ฝึกการนับเป็นจังหวะจับเวลา 10 วินาทีหรือนับหนึ่งถึงสิบช้า ๆ
ข้อสำคัญสำหรับการฝึก คือ อย่าได้เลือกทำเฉพาะท่าปฏิบัติที่ชอบหรือถนัดเท่านั้น เพราะในการแข่งขันกีฬาวอลเลย์บอลนั้น นักกีฬาจะต้องใช้กล้ามเนื้อในร่างกายทุกกลุ่มไม่ว่าจะเป็น
บริเวณหลัง , สะโพก , ขา แขนหรือมือ เป็นต้น นักกีฬาต้องเตรียมร่างกายให้พร้อมสำหรับการแข่งขัน
ดังนั้น อย่าฝึกแต่แขน อย่าฝึกเพียงท่าสองท่า แล้วเลิกเพราะผลที่จะตามมาไม่คุ้มค่ากัน
การฝึกยืดและเหยียดกล้ามเนื้อ ก่อนการฝึกซ้อมประจำวันหรือก่อนการแข่งขัน ควรใช้เวลา
ในการฝึกประมาณ 15 - 20 นาทีก็พอ แต่ก่อนอื่นก็ควรจะเล่นการบริหารเอาเหงื่อก่อนสัก 5 - 10 นาที สำหรับการฝึกคลายกล้ามเนื้อ หลังการฝึกซ้อมหรือหลังการแข่งขัน ควรทำทันทีโดยใช้เวลา
ประมาณ 20 - 30 นาที โดยเริ่มจากท่ายืนเคลื่อนไหวเบา ๆ จนถึงท่านั่งและนอน เพื่อให้กล้ามเนื้อได้กลับสู่ภาวะปกติ สำหรับท่าการยืดเหยียดกล้ามเนื้อในการฝึกการอบอุ่นร่างกาย
มีมากมายหลายท่า แต่จะขอแนะนำท่าในการฝึกยืดเหยียดกล้ามเนื้อส่วนต่าง ๆ โดยแยกเป็นท่ายืน ท่านั่งและท่านอน
จากการที่ได้ปฏิบัติตนในการอบอุ่นร่างกาย ทั้งก่อนและหลังการแข่งขันเป็นประจำทุกครั้ง หรือแม้แต่การฝึกซ้อมประจำวันก็ตาม ย่อมเป็นผลดีต่อร่างกายมากมายนัก เพราะนั่นหมายถึงผลงานที่จะตามมา และการฝึกยืดหรือเหยียดกล้ามเนื้อนั้น จะช่วยกระตุ้นให้เกิดการไหลเวียนของโลหิตในกล้ามเนื้อได้เป็นอย่างดี และจะส่งผลทำให้กล้ามเนื้อเกิดความอบอุ่น พลังความร้อนจากกล้ามเนื้อ
จะช่วยให้เกิดอาการยืดหยุ่นในตัวของกล้ามเนื้ออีกทีหนึ่ง ผลจากการทำงานของกล้ามเนื้อลักษณะ นี้จะทำให้กล้ามเนื้อมีความยืดหยุ่นตัวสูงขึ้น มีความคล่องแคล่วในตัว และการทำงานของระบบข้อต่อ จะมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ซึ่งจะช่วยให้นักกีฬาหลีกเลี่ยงการเกิดการบาดเจ็บจากการแข่งขันหรือฝึกซ้อมได้เป็นอย่างดี
การฝึกความแข็งแรงสำหรับวอลเลย์บอลและการสร้างแบบฝึกการฝึกซ้อมวอลเลย์บอลจะต้องมีการฝึกเรื่องความแข็งแรงเช่นเดียวกับกีฬาอื่น ๆ ความแข็งแรงเป็นองค์ประกอบสำคัญในการประสบความสำเร็จในการแข่งขันวอลเลย์บอล มีงานวิจัยมากมายแสดงผลว่าการฝึกด้วยแรงต้านทานเช่น Weight Training สามารถพัฒนาพลังและแรงสูงสุดให้กับนักกีฬา ลดโอกาสในการเกิดบาดเจ็บและช่วยให้ฟื้นตัวจากการบาดเจ็บเร็วขึ้น ลดความผิดพลาดจากการฝึกซ้อม
คำถามหนึ่งที่นักกีฬาวอลเลย์บอลชอบถามเสมอคือ ทำอย่างไรถึงจะให้กระโดดได้สูง ๆ การกระโดดให้สูงนั้นนอกจากองค์ประกอบด้านกายภาพแล้วอีกสิ่งหนึ่งที่สำคัญมากก็คือ การฝึกซ้อม ซ้อม และก็ซ้อม แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นต้องฝึกซ้อมอย่างถูกวิธีด้วย มิฉะนั้นแล้วก็จะไม่เกิดผลการฝึกซ้อมเทคนิคการกระโดดที่ถูกวิธีสามารถเพิ่มประสิทธิภาพการกระโดดในแนวตั้ง (ลักษณะการกระโดดในกีฬาวอลเลย์บอล)
หลังจากวอลเลย์บอลไทยแลนด์ลีกจบเลกแรกลงทำให้ผมพอจะหาเวลาว่างได้บ้าง เลยลุยนำเสนอเทคนิคการเล่นวอลเลย์บอลให้ได้ศึกษากัน โดยหลังจากเขียนเรื่องกลยุทธ์ของตัวเซตในตอนที่แล้ว ในตอนนี้จะนำเรื่องกลยุทธ์ของตัวรุกในตำแหน่งต่างๆ ซึ่งอาจจะต้องแบ่งเป็นตอน ๆ ต่อเนื่องกันไป
ในการเล่นกีฬาวอลเลย์บอล ตำแหน่งผู้เล่นตัวรุกหรือ "ตัวตบ" มักจะเป็นตำแหน่งที่ผู้เริ่มเล่นวอลเลย์บอลโดยส่วนใหญ่อยากจะเล่นมากที่สุด และในตำแหน่งตัวรุกยังสามารถแยกประเภทออกเป็นการรุกลักษณะต่างๆ ได้อีก เช่น ผู้เล่นตัวตบหัวเสา ผู้เล่นตบบอลเร็ว ผู้เล่นตบบอลบี (Co-setter)
จากการเก็บข้อมูลวิเคราะห์การแข่งขันวอลเลย์บอลหญิงในระดับสูง ในเรื่องการกระโดดของนักกีฬาวอลเลย์บอลหญิงตำแหน่งต่างๆ ซึ่งได้ผลดังนี้
- ช่วงระยะเวลาในการกระโดดแต่ละครั้ง
ผู้เล่นตบหัวเสา จะต้องกระโดดเฉลี่ยประมาณ 38.6 วินาทีต่อครั้งผู้เล่นตบบอลเร็ว กระโดดเฉลี่ยประมาณ 24.6 วินาทีต่อครั้งผู้เล่นตัวเซต กระโดดเฉลี่ยประมาณ 56 วินาทีต่อครั้ง
- จำนวนครั้งที่กระโดดต่อระยะเวลา 1 ชั่วโมง
ผู้เล่นตบหัวเสา กระโดดประมาณ 49.4 ครั้งต่อชั่วโมงผู้เล่นตบบอลเร็ว กระโดดประมาณ 76.7 ครั้งต่อชั่วโมงผู้เล่นตัวเซต กระโดดเฉลี่ยประมาณ 52.5 ครั้งต่อชั่วโมง
ส่วนในประเภททีมชาย ค่าเฉลี่ยจะกระโดดมากกว่าทีมหญิง
ผู้เล่นตบหัวเสา จะต้องกระโดดเฉลี่ยประมาณ 32 วินาทีต่อครั้ง สูงสุด 15.9 วินาทีต่อครั้งผู้เล่นตบบอลเร็ว กระโดดเฉลี่ยประมาณ 20 วินาทีต่อครั้ง สูงสุด 18 วินาทีต่อครั้งผู้เล่นตบบอลบี Co-setter กระโดดเฉลี่ยประมาณ 31 วินาทีต่อครั้ง สูงสุด 15.9 วินาทีต่อครั้ง
จากข้อมูลดังกล่าวข้างต้นทำให้เราทราบว่าผู้เล่นตัวตบที่ต้องมีสมรรถภาพในการกระโดดสูงก็คือผู้เล่นตบบอลเร็ว ซึ่งข้อมูลเหล่านี้จะช่วยให้ผู้ฝึกสอนสามารถนำไปวิเคราะห์วางแผนการฝึกซ้อมผู้เล่นตัวรุกในตำแหน่งต่างๆ ได้
ในตอนต่อไปผมจะนำเสนอเทคนิคกลยุทธ์ของผู้เล่นตัวรุกในแบบต่างๆ ซึ่งน่าเป็นประโยชน์แก่ผู้ที่สนใจในกีฬาวอลเลย์บอลอย่างมาก
ในตอนที่ผ่านมาผมได้เกริ่นไปบ้างแล้วเกี่ยวกับเรื่องกลยุทธ์ของผู้เล่นตัวรุก ซึ่งในการแข่งขันวอลเลย์บอลตำแหน่งตัวรุกยังแตกต่างกันไปอีกทั้งเรื่องกลยุทธ์ เทคนิค ดังนั้นจึงเป็นเรื่องที่ผู้ฝึกสอน นักกีฬาควรให้ความสนใจศึกษาว่าในแต่ละประเภทของการรุก คุณสมบัติของผู้เล่นควรมีอย่างไร เพื่อจะได้เลือกผู้เล่นหรือฝึกซ้อมได้อย่างถูกต้อง ในตอนนี้ผมจะนำเสนอกลยุทธ์เทคนิคของผู้เล่นตัวตบบอลเร็ว (Quick hitter) เป็นตอนแรก
ผู้เล่นตบบอลเร็ว (Quick hitter)
ผู้เล่นตบบอลเร็วกล่าวได้ว่าเป็นผู้เล่นที่มีความสำคัญมากที่สุดในกระบวนการรุก เพราะแผนการรุกต้องประกอบด้วยบอลเร็วอันดับแรก และแผนการรุกแบบผสมผสาน (Combination) จะเกิดขึ้นได้ต้องมีการรุกด้วยบอลเร็วและรอบๆ ตำแหน่งบอลเร็ว เช่นที่ภาษาวอลเลย์บอลบ้านเราเรียกว่า บอลทับ (AB) หรือบอลแทรก (XB)
คุณสมบัติด้านจิตใจของผู้เล่นตบบอลเร็วที่สำคัญต้องมีจิตใจความเป็นนักสู้ เป็นผู้เสียสละสูง สาเหตุเพราะในการแข่งขันแผนการเล่นจะประสบความสำเร็จหรือไม่เกิดจากผู้เล่นบอลเร็วต้องกระโดดเพื่อทำการตบทุกครั้ง และหลายครั้งเป็นการกระโดดโดยที่ไม่ได้ตบบอล เป็นเพียงตัวหลอกแนวสกัดกั้นของคู่ต่อสู้เท่านั้น และนอกจากนี้ยังเป็นผู้เล่นที่ทำการสกัดกั้นมากที่สุดในทีมอีกด้วย เราไม่สามารถวัดความสำเร็จของผู้เล่นบอลเร็วจากการตบบอลได้อย่างเดียว แต่ต้องรวมถึงความสำเร็จในแผนการรุกที่ผู้เล่นบอลเร็วสามารถดึงผู้สกัดกั้นฝ่ายตรงข้ามได้ โดยที่เพื่อนร่วมทีมสามารถตบบอลโดยมีผู้สกัดกั้นเพียงคนเดียว ด้วยเหตุนี้จึงมักเรียกตัวตบบอลเร็วว่าเป็น “ตัวหลอก” ทำหน้าที่ปิดทองหลังพระในทีมโดยแท้จริง
นอกจากนี้ผู้ที่จะเล่นตำแหน่งตบบอลเร็วจะต้องใจกว้าง มีทัศนคติที่ดีต่อตัวเซต ต้องตระหนักถึงบทบาท เชื่อมั่นในตัวเซตว่าเป็นผู้กำหนดแผนการรุก แม้ว่าหลายครั้งจะต้องกระโดดโดยไม่ได้ตบบอลก็ตาม ต้องคิดถึงความสำเร็จของทีมเป็นหลัก หากผู้เล่นตบบอลเร็วสามารถดึงความสนใจของตัวสกัดกั้นให้กระโดดตามโดยทำให้เพื่อนร่วมทีมได้ตบบอลโดยมีการสกัดกั้นคนเดียวหรือไม่มี ถือว่าเป็นความสำเร็จ เป็นการทำหน้าที่ได้อย่างสมบูรณ์แล้ว หากตัวเซตเซตบอลมาให้ตบก็ต้องสามารถทำคะแนนได้
คุณสมบัติด้านกายภาพที่จำเป็นของผู้เล่นตบบอลเร็ว ต้องมีความสูงและคล่องแคล่วเพราะในสถานการณ์การแข่งขันผู้เล่นบอลเร็วจะเป็นตัวสกัดกั้นตัวกลาง (Middle blocker) ซึ่งต้องเคลื่อนที่สกัดกั้นตลอด ในทีมชั้นนำระดับนานาชาติประเภททีมชาย ผู้เล่นตำแหน่งนี้จะมีความสูงประมาณ 2 เมตร กระโดดสูงประมาณ 3.60 เมตร ส่วนทีมหญิงส่วนสูงประมาณ 1.85 เมตร กระโดดสูงประมาณ 3.30 เมตร สำหรับทีมในประเทศไทย หากผู้ฝึกสอนมีผู้เล่นบอลเร็วที่มีคุณภาพก็จะทำให้ประสิทธิภาพในเกมรุก การป้องกันมีประสิทธิภาพมากส่งผลต้อความสำเร็จของทีม
คุณลักษณะของผู้เล่นตบบอลเร็ว ผู้เล่นตำแหน่งนี้ต้องเคลื่อนที่ได้รวดเร็วในระยะ 2-3 เมตร มีปฏิกิริยาและทักษะในการกระโดดดีมาก และต้องมีสมรรถภาพร่างกายที่ดีพอที่จะยืนระยะการเล่นจนจบการแข่งขัน ด้านเทคนิคพื้นฐานควรมีคุณลักษณะดังนี้
ตบบอลเร็วได้ทั้งด้านหน้าและหลังตัวเซต การเคลื่อนที่กระโดดได้จังหวะที่เหมาะสม ง่ายต่อการเซตของตัวเซต
รุกได้อย่างมีประสิทธิภาพเมื่อมีการสกัดกั้นเพียงคนเดียว และต้องไม่สร้างความผิดพลาดเอง
มีปฏิกิริยาตอบสนองและใช้ข้อมือในการตบได้อย่างรวดเร็ว
ในตอนต่อไปผมจะมาพูดคุยกันในเรื่องเทคนิคขั้นสูงของการตบบอลเร็ว ซึ่งปัจจุบันผมมองว่าเป็นปัญหาของทีมวอลเลย์บอลในเมืองไทยที่ไม่ค่อยมีผู้เล่นบอลเร็วเก่งๆ โดยเฉพาะทีมชาย ในอดีตเรามี จรัญ พระคุ้มครอง ขจรศักดิ์ มานะพรชัย มนูญ ยืนยง สุนทร โพธิสีตา เล่นบอลเร็วได้เก่งมาก มีเทคนิคการเล่นแพรวพราว แต่ปัจจุบันผู้เล่นบอลเร็วของไทยเราเทคนิคไม่ดีเท่าผู้เล่นสมัยก่อน หากเราฝึกฝนกันจริงจัง ให้ความสำคัญกับบอลเร็วให้มากกว่านี้น่าจะเป็นประโยชน์มากขึ้น
ในการแข่งขันวอลเลย์บอลระดับสูง ตำแหน่งผู้เล่นบอลเร็วมีส่วนสำคัญอย่างมากที่จะทำให้ทีมประสบความสำเร็จใจกลยุทธ์การรุก ในระดับนี้หากไม่มีบอลเร็ว โอกาสที่จะประสบความสำเร็จเป็นไปได้ยาก หากเราดูการแข่งขันในระดับนานาชาติทีมชั้นนำของเอเซียหรือระดับโลกในประเภททีมชาย แม้ว่ามักจะไม่ค่อยใช้ผู้เร็วทำการรุกมากนักแต่ก็เป็นตัวที่สร้างความกังวลให้ ตัวสกัดกั้น (Middle blocker) เพราะหากละความสนใจจากบอลเร็วอาจจะถูกโจมตีด้วยบอลเร็วและการแข่งขันในระดับนี้ตัวเซตมีความสามารถสูง สามารถสร้างยุทธวิธีการรุกจากจุดอ่อนในแนวสกัดกั้นของคู่ต่อสู้ได้
ส่วนในระดับกลางผู้เล่นบอลเร็วก็ยังสำคัญ แต่เรายังมักเห็นข้อผิดพลาดจากการเล่นบอลเร็วในระดับนี้อยู่มาก เนื่องจากการเล่นบอลเร็วเป็นส่วนผสมของความสัมพันธ์ระหว่าง การรับบอลเสริฟ การเซต และการตบ ผู้ฝึกสอนหากต้องการพัฒนาการรุกโจมตีด้วยบอลเร็ว จะต้องฝึกซ้อมพัฒนาความสัมพันธ์ทั้ง 3 ส่วนนี้ การรับลูกเสริฟต้องดี ตัวเซตเซตบอลได้ดี และผู้เล่นบอลเร็วตบบอลได้เด็ดขาด
และสุดท้ายในการแข่งขันวอลเลย์บอลระดับพื้นฐาน/เริ่มต้น การโจมตีด้วยบอลเร็วไม่ใช่สิ่งสำคัญเพราะทักษะและเทคนิคของผู้เล่นยังไม่มากพอ โดยส่วนใหญ่ในระดับนี้ผู้เล่นตัวกลางหน้ามักจะทำการรุกด้วยบอล B (สูงเหนือตาข่าย 1-2 เมตร)
สิ่งที่พึงระวังสำหรับผู้ฝึกสอนในแต่ละระดับคือ โดยส่วนใหญ่ผู้ฝึกสอนมักจะเลียนแบบการเล่น เทคนิคต่างๆจากทีมในระดับที่สูงกว่า โดยไม่ได้ทำการวิเคราะห์ทักษะความสามารถ ความเป็นไปได้ในการปฏิบัติของนักกีฬา ซึ่งอาจทำให้เกิดผลเสียแก่ทีมมากกว่า ผู้ฝึสอนจำเป็นต้องประเมินว่าในการแข่งขันแต่ละเกมส์ ระดับการเล่นของคู่แข่ง และของทีมมีเพียงใด จะใช้ผู้เล่นบอลเร็วเป็นตัวหลักในการรุกหรือเป็นเพียงตัวหลอก ขึ้นอยู่กับการวิเคราะห์ข้อมูลคู่แข่งขัน อย่าลืมว่า " ความสำเร็จในการเล่นของผู้เล่นตำแหน่งตบบอลเร็ว ไม่ได้เกิดจากการตบบอลอย่างเดียว แต่ยังเกิดจากการที่สามารถดึงความสนใจของตัวสกัดกั้นตัวกลางโดยทำให้ไม่สามารถไปสกัดกั้นการรุกจากตำแหน่งอื่นได้"
การเล่นวอลเลย์บอลในตำแหน่งตบบอลเร็วนั้นเคยได้กล่าวไว้บ้างแล้วในเรื่องของแนวความคิด นอกจากการมีจิตใตเป็นนักสู้ มีทัศนคติที่ดีต่อทีม มุ่งประโยชน์ที่เกิดแก่ทีมมากกว่าตนเอง นอกจากนี้ยังต้องมีแนวคิดด้านอื่นอีกดังนี้- ต้องสามารถปรับเปลี่ยนลักษณะการรุกให้ได้ตามคุณภาพของการรับบอลแรก สามารถปรับกลยุทธ์การตบได้ แม้ว่าบอลลูกแรกจะไปยังตัวเซตด้วยลักษณะใดก็ตาม และสามารถปรับจังหวะการเล่นให้เข้ากับตัวเซตได้ดี- ต้องทำการรุกได้อย่างเด็ดขาดสำเร็จผลเมื่อมีตัวสกัดกั้นเพียงคนเดียว โดยอย่างน้อยต้องมากกว่า 50% ของการรุกที่มีการสกัดกั้นเพียงคนเดียว- สามารถทำให้ตัวสกัดกั้นกระโดดเพื่อสกัดกั้นได้ แม้ว่าจะเป็นการกระโดดโดยไม่ได้ทำการรุก- ควรวิเคราะห์ สังเกตุตัวสกัดกั้นฝ่ายตรงข้ามว่ากลยุทธการสกัดกั้นเป็นอย่างไร การกระโดดของตัวสกัดกั้นนั้นจริงหรือหลอก และบอกกับตัวเซตเพื่อให้ตัวเซตปรับเปลี่ยนกลยุทธ์- ควรมีความหลากหลายในการรุก เพื่อไม่ให้คู่ต่อสู้จับทางการเล่นได้- จะต้องสังเกตุแนวรับของคู่ต่อสู้ โดยเฉพาะในตำแหน่งที่ 1 และ 5 เพื่อตบหรือหยอดไปยังบริเวณที่แนวรับไม่สามารถรับได้- ต้องมีความเข้าใจกับตัวเซตในการรุกแม้ว่าจะไม่มีการนัดแนะกันมาก่อน- ผู้เล่นบอลเร็วต้องมีความรู้สึกว่าความสำเร็จในการรุกของเพื่อนร่วมทีม เมื่อมีคู่ต่อสู้สกัดกั้นเพียงคนเดียวนั้น เป็นความสำเร็จของผู้เล่นบอลเร็วด้วย- จะต้องมีจิตใจนักสู้ ไม่ยอมแพ้ง่ายๆ (ลักษณะเช่นนี้ควรจะมีในทุกๆ ตำแหน่ง)- สามารถรับลูกเสริฟที่มายังบริเวณพื้นที่ที่ผู้เล่นบอลเร็วอยู่บริเวณหน้าตาข่ายและสามารถทำการรุกได้ทันทีการฝึกเรื่องความสัมพันธ์ระหว่าง การรับเสริฟ การเซต และผู้เล่นบอลเร็ว ทั้งหมดจะต้องเป็นส่วนหนึ่งในการฝึกซ้อม โดยเฉพาะในช่วงก่อนการแข่งขัน (Pre season) และช่วงการแข่งขัน (Season Phase) เสมอหากท่านใดสนใจแลกเปลี่ยนความคิดเห็นขอเชิญได้ครับ
ข้อแนะนำในการส่งลูกด้วยมือบนการส่งลูกด้วยมือบนวิธีการเล่นพื้นฐานที่ใช้สำหรับเล่นบอลเหนือศีรษะ ผู้เล่นต้องเคลื่อนที่อย่างรวดเร็วเข้าไปเล่นบอลโดยหันหน้าไปยังทิศทางที่ต้องการส่งบอลไป สัมผัสบอลด้วยด้านในของนิ้วมือโดยใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วก้อยประคองลูกบอล ข้อมือและศอกงอ จากนั้นส่งบอลขึ้นไปด้านบนด้วยการดีดนิ้ว ส่งข้อมือ ยืดข้อศอก เอว หัวเข่า และข้อเท้า (ดูภาพประกอบ)
ข้อแนะนำการส่งลูกด้วยมือล่าง (Underhand pass)ท่าทางการส่งลูกด้วยมือล่างเหยียดแขนและข้อมือ โดยแขนทำมุมกับลำตัว การเล่นลูกมือล่างควรเคลื่อนที่ไปเล่นบอลโดยให้ลูกบอลอยู่ด้านหน้าลำตัว การบังคับทิศทางของลูกบอลจะใช้หลักการของมุมตกและมุมสะท้อนของแขนที่ส่งบอล (ดูภาพประกอบ)ภาพที่ 1 ลักษณะของบอลจะลอยขึ้นด้านบน ภาพที่ 2 ลักษณะของบอลจะลอยไปด้านหน้า
ข้อแนะนำในการเซต (Setting)การเซตเป็นวิธีการส่งลูกด้วยมือบนชนิดหนึ่งวัตถุประสงค์อย่างหนึ่งของการเซตคือ การส่งบอลให้ตัวรุกทำการตบบอล ในการเซตให้ตัวรุกตบบอล บอลควรห่างตาข่ายประมาณ 1-3 ฟุต และมีความสูงเหนือตาข่ายพอสมควรตามลักษณะของการรุกเช่น บอลเร็ว บอลโค้งหัวเสาหน้าและหลังเป็นต้น เทคนิคขั้นสูงในการเซตคือการเซตบอลไปยังตำแหน่งที่คู่ต่อสู้ไม่พร้อมสำหรับการป้องกัน หรือการเซตที่ทำให้คู่ต่อสู้ไม่สามารถคาดเดาทิศทางของบอลได้ลักษณะท่าทางพื้นฐานของการเซตคือ เงยหน้าเล็กน้อยโดยเฉพาะเมื่อตัวต่ำ ในการกระโดดเซตผู้เล่นต้องสัมผัสบอลเหนือศีรษะขณะที่ลำตัวลอยอยู่จุดสูงสุดในอากาศ และทิศทางของลูกบอลต้องอยู่ในทิศทางและระดับที่ตัวตบต้องการ (ภาพประกอบ)
ข้อแนะนำการเซตบอลจากบริเวณใดก็ตามควรเซตบอลให้ใกล้เป้าหมายที่ต้องการที่สุดเมื่อบอลลอยมาต่ำหน้าตาข่าย การเซตต้องทำให้สามารถเล่นบอลลูกนั้นได้ดีขึ้นเมื่อบอลที่ลอยมามีความสูงเพียงพอ การเซตสามารถเซตได้ทั้งจากตำแหน่ง A และ B (ดูภาพประกอบ)
การเซตต้องสามารถให้ตัวตบสามารถปรับจังหวะเวลาในการเข้าตบบอลได้
การได้แชมป์เอเซียครั้งนี้ของทีมวอลเลย์บอลหญิงของไทยเป็นกระแสที่แรงมากครับตอนนี้ ผมลองตามไปดูในพันธุ์ทิพย์ มีผู้ตั้งกระทู้แสดงความเห็นกันมากมาย น่าชื่นใจจริง ๆ ครับ ผมติดตามข่าวกีฬาทุกประเภทของไทย ยินดีกับความสำเร็จของทุกประเภทกีฬา เห็นความเปลี่ยนแปลงมาก็มากมาย เคยอิจฉาวงการฟุตบอลไทยที่การแข่งขันไทยแลนด์พรีเมืยร์ลีกพัฒนาอย่างก้าวกระโดดในแง่ของผู้ชม ชื่นชมกับความสำเร็จของชลบุรีเอฟซีในแง่ของความเป็นผู้นำกระแสไทยลีกให้บูมได้ เห็นด้วยกับคำที่ว่าชลบุรีเอฟซี คือต้นแบบของการปลุกกระแสบอลไทย แต่มาวันนี้ไม่ต้องรอนานก็ได้เห็นความสำเร็จของวงการวอลเลย์บอลไทยความสำเร็จของทีมวอลเลย์บอลหญิงไทยในครั้งนี้ได้พิสูจน์อะไรหลาย ๆ อย่างให้วงการกีฬาไทยได้เห็นว่า กีฬาประเภททีมก็ประสบความสำเร็จได้เช่นกัน เรามักได้ยินเสมอๆ ว่ากีฬาประเภททีมของไทยยากนักที่จะประสบความสำเร็จในระดับเอเซียหรือระดับโลก แต่บัดนี้วอลเลย์บอลหญิงไทยได้พิสูจน์แล้วว่าคำกล่าวนั้นไม่เป็นความจริงเลย หากผู้รับผิดชอบร่วมแรงร่วมใจมุ่งมั่นทำงานกันอย่างจริงจัง นอกจากวอลเลย์บอลแล้วยังมีทีมกีฬาอีกประเภทหนึ่งที่น่าศึกษาคือทีมฟุตซอลชายทีมชาติไทย ที่นำโดยบิ๊กป๋อม อดิศักดิ์ เบญจศิริวรรณ ประธานพัฒนาฟุตซอลไทย ที่ทุ่มเทจนทำให้ทีมฟุตซอลชายไทยก้าวไปอยู่แนวหน้าของเอเซียและของโลกความสำเร็จของสมาคมวอลเลย์บอลไม่ได้เกิดขึ้นมาลอยๆ แต่เป็นความร่วมมือร่วมใจของคนวอลเลย์บอลอย่างแท้จริง ทั้งส่วนของผู้บริหาร ผู้สนับสนุน และผู้ปฎิบัติงานต่างๆ ซึ่งเป็นที่ชื่นชมและทราบกันดีในวงการกีฬาอยู่แล้ว เชื่อว่าหากกีฬาประเภททีมอื่นๆ จะลองเอาโมเดลความสำเร็จไปทดลองใช้อาจจะส่งผลดีต่อวงการกีฬาโดยรวมของบ้านเราก็เป็นได้ความสำเร็จของสมาคมวอลเลย์บอล หากวิเคราะห์ให้ดีจะเห็นว่ามีส่วนสำคัญ 4 ส่วนที่น่าสนใจคือ1. มีแผนพัฒนาที่ชัดเจน2. มีผู้บริหารที่มีวิสัยทัศน์และความเสียสละ3. มีผู้สนับสนุน (Sponser) ที่ให้ความไว้วางใจสมาคมฯ4. บุคลากรในวงการวอลเลย์บอลไม่มีความแตกแยกแผนพัฒนาที่ชัดเจน สมาคมวอลเลย์บอลมีแผนพัฒนาที่ชัดเจนและต่อเนื่องมายาวนาน แผนที่สำคัญคือการจัดให้มีกาแข่งขันในทุกช่วงระดับอายุโดยมีผู้สนับสนุนหลัก ๆ ให้การสนับสนุนการแข่งขัน ได้แก่ รุ่นอายุ 12 14 16 และ 19 ปี จนกระทั่งถึงระดับประชาชนและระดับอาชีพ (ไทยแลนด์วอลเลย์บอลลีก) ซึ่งการที่จัดให้มีการแข่งขันในทุกระดับทำให้นักกีฬาวอลเลย์บอลมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ยังมีแผนการพัฒนาทีมชาติไทยอย่างต่อเนื่อง (ซึ่งโค้ชอ๊อดริเริ่มไว้เมื่อหลายปีมาแล้ว) รวมทั้งการพยายามผลักดันของผู้บริหารสมาคมฯที่ทำให้ประเทศไทยเป็นศูนย์ฝึกวอลเลย์บอลแห่งหนึ่งของสหพันธุ์วอลเลย์บอลนานาชาติในทวีปเอเซีย อันส่งผลให้ประโยชน์ตกอยู่กับวงการวอลเลย์บอลไทยผู้บริหารมีวิสัยทัศน์และความเสียสละ ประเพณีอย่างหนึ่งของสมาคมวอลเลย์บอลคือผู้ที่จะเป็นนายกสมาคมฯ จะเชิญปลัดกระทรวงมหาดไทยเข้ามารับตำแหน่ง โดยไม่สนใจนักการเมืองหรือนักธุรกิจ ซึ่งถือว่าเป็นวิสัยทัศน์ที่กว้างไกลของผู้บริหารสมาคมฯ เมื่อสมาคมฯ มีกิจกรรมการแข่งขันในต่างจังหวัด ก็มักจะได้รับการอำนวยความสะดวกจากผู้ใหญ่ในจังหวัดซึ่งอาจจะไม่ใช่ในด้านของตังเงิน แต่ก็เป็นสิ่งที่ทำให้สมาคมฯ ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ และที่สำคัญคือผู้บริหารสมาคมฯ จะทำหน้าที่ในการบริหารโดยไม่ได้ลงมาก้าวก่ายการทำงานของผู้ปฎิบัติหรือในส่วนอื่นๆ ทำให้การบริหารงานมีประสิทธิภาพมากขึ้นผู้สนับสนุน หากเปรัยบเป็นคนสมาคมวอลเลย์บอลอาจจะเหมือน คนถ่อมตัวไม่ค่อยมีปากมีเสียงอยู่อย่างพอเพียงจริง ๆ ไม่ค่อยเรียกร้องอะไรมากนักซึ่งส่วนนี้เองทำให้ผู้สนับสนุนที่มีอยู่จึงเป็นผู้สนับสนุนที่ต่อเนื่องมาอย่างยาวนาน เกิดจากความไว้เนื้อเชื่อใจเห็นความตั้งใจจริงของสมาคมฯ ที่มีการทำงานเพื่อพัฒนาวงการอย่างจริงจัง จึงถือว่าผู้สนับสนุนเหล่านั้นเป็นกำลังสำคัญเช่นกันบุคลากรในวงการวอลเลย์บอล ในวงการวอลเลย์บอลโดยส่วนใหญ่จะอยู่กันอย่างพี่น้อง ไม่ค่อยจะมีปัญหาใหญ่ๆ ที่สร้างความเสื่อมเสียให้กับวงการ หลายคนก้าวเข้ามาเพราะใจรักในกีฬาวอลเลย์บอล ไม่ได้มุ่งหาผลประโยชน์ (เพราะแทบจะไม่มีผลประโยชน์) ผู้ฝึกสอนก็ทำหน้าที่สร้างนักกีฬาขึ้นมาโดยการสนับสนุนของสถานศึกษา ท้องถิ่น หรือสโมสร ผลิตนักกีฬาป้อนวงการส่วนที่สำคัญที่ทำให้ภาพของวงการวอลเลย์บอลไทยได้รับการยอมรับจากวงการกีฬาก็ด้วยสาเหตุว่า การทำหน้าที่ของตนเองด้วยความเสียสละโดยไม่ก้าวก่ายกัน ไม่เกิดปัญหาความขัดแย้งภายใน ต่างทำหน้าที่ของตนเองทำให้วงการวอลเลย์บอลก้าวขึ้นมาถึงจุดนี้ได้ และหวังว่าความสำเร็จในครั้งนี้ คงจะเป็นแรงขับที่ทำให้คนในวงการช่วยกันพัฒนาวอลเลย์บอลไทยให้ก้าวหน้าต่อไปปัจจัยประการสุดท้ายที่ไม่อาจลืมได้คือแรงสนับสนุนจากแฟนๆ กีฬาวอลเลย์บอลไทย ซึ่งนับวันจะมีมากยิ่งขึ้นและมีความเหนียวแน่นมากขึ้นเรื่อยๆ แรงสนับสนุนนี้เป็นส่วนสำคัญที่ทำให้คนในวงการวอลเลย์บอลไม่อาจหยุดนิ่งได้ ต้องพยายามพัฒนาวงการให้ดีมากยิ่งขึ้น เพื่อสร้างรอยยิ้มและความสุขให้แฟนๆ วอลเลย์บอลและคนไทย ในฐานะที่เป็นเจ้าของเงินภาษีที่นำมาพัฒนาวงการให้เจริญก้าวหน้า และเพื่อสร้างชื่อเสียงให้กับประเทศไทยในเรื่องของกีฬาวอลเลย์บอล
2. ให้กำลังใจกับคู่แข่งขันทั้งสองฝ่าย
3. รู้แพ้ รู้ชนะ เมื่อทีมตนเองที่เชียร์แพ้ก็ไม่ควรเสียใจมากเกินไป
4. ไม่กล่าววาจาหรือแสดงกิริยาเย้ยหยันผู้แข่งขันและเจ้าหน้าที่ด้วยประการทั้งปวง
5. ไม่บังควรกล่าววาจาสนับสนุนผู้เล่นในทางที่ผิด
6. ไม่รบกวนผู้เล่นหรือกรรมการผู้ตัดสิน
7. ไม่ยุแหย่ให้เกิดความแตกแยกในระหว่างผู้เล่นหรือผู้เล่นกับผู้ดู
8. ยอมรับคำตัดสินของกรรมการไม่โต้แย้งหรือต่อต้าน
2. มีความสำนึกในหน้าที่ของนักกีฬา
3. เป็นผู้รู้จักแพ้ รู้ชนะ รู้อภัย
4. เป็นผู้ที่ยอมรับในฝีมือของเพื่อนร่วมทีม
5. เชื่อฟังคำสั่งสอนและปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด
6. รู้ เข้าใจและปฏิบัติตามกติกาอย่างแท้จริง
7. เชื่อฟังคำตัดสินของกรรมการ
8. ไม่แสดงกริยาวาจาที่ไม่สุภาพต่อผู้ตัดสิน
9. ไม่เป็นผู้ที่มีอคติต่อผู้อื่น ไม่ว่าใครก็ตาม
10. เป็นผู้ที่เสียสละ เปิดโอกาสให้คนอื่นแสดงความสามารถในโอกาสอันควร
11. มีความอดกลั้น อดทน สามารถระงับอารมณ์ได้เป็นอย่างดี
12. ให้เกียรติเพื่อนร่วมทีมและคู่แข่งขัน
ใช้การเสี่ยงเลือกเสิร์ฟหรือเลือกแดน ก่อนแข่งให้วอร์มที่ตาข่าย 3 ถึง 5 นาที ถ้าทั้ง 2 ทีม ตกลงวอร์มพร้อมกันให้วอร์มที่ตาข่ายได้ 6 - 10 นาที
ตำแหน่งของผู้เล่น
ในขณะที่ผู้เสิร์ฟทำการเสิร์ฟ ผู้เล่นแต่ละคนต้องอยู่ในแดนของตน ผู้เล่นแถวหน้า 3 คน แถวหลังแต่ละคนจะต้องอยู่ด้านหลังของคู่ของตนทีเป็นผู้เล่นแถวหน้า การเล่นผิดตำแหน่งจะเป็นฝ่ายแพ้ในการเล่นลูกครั้งนั้น การหมุนตำแหน่งต้องหมุนตามเข็มนาฬิกา
การเปลี่ยนตัวผู้เล่น
เปลี่ยนตัวได้มากสุด 6 คนต่อเซต แต่ละครั้งจะเปลี่ยนกี่คนก็ได้ ผู้ที่เริ่มเล่นในเซตนั้น จะเปลี่ยนตัวออกได้ 1 ครั้งและกลับเข้ามาเล่นได้อีก 1 ครั้ง ในตำแหน่งเดิม ผู้เล่นสำรองจะเปลี่ยนตัวเข้าไปเล่นได้เพียงครั้งเดียวในแต่ละเซต และผู้เปลี่ยนเข้ามาต้องเป็นผู้เล่นคนเดิม
การเล่นลูกบอล
ผู้เล่นสามารถที่จะนำลูกบอลจากนอกเขตสนามกลับเข้ามาเล่นต่อได้ ทีมหนึ่งสามารถถูกลูกบอลได้มากที่สุด 3 ครั้ง ยกเว้นเมื่อทำการบล็อก (ได้ 4 ครั้ง) ผู้เล่นหนึ่งคนจะถูกลูกบอล 2 ครั้ง ติดต่อกกันไม่ได้ ยกเว้นการบล็อกถ้าผู้เล่นถูกลูกพร้อมกัน 3 คน ก็ถือว่าถูก 3 ครั้ง ถ้าถูกพร้อมกันเหนือตาข่ายก็จะไม่นับ ถ้าลูกบอลออกถือว่าฝ่ายที่อยู่ตรงข้ามทำออก ถ้ายึดลูกบอลเหนือตาข่ายจะต้องเล่นใหม่ ลูกบอลที่ชนตาข่ายยังเล่นต่อไปได้จนครบ 3ครั้ง ตามกำหนดยกเว้นการเสิร์ฟ
การเสิร์ฟ
จะเสิร์ฟโดยผู้เล่นที่อยู่ในตำแหน่งหลังขวาที่อยู่ในเขตเสิร์ฟ การกำหนดทีมที่จะเสิร์ฟ ลูกแรกในเซตที่ 1 และ 5 โดยการเสี่ยง ต้องเสิร์ฟตามลำดับที่บันทึกไว้ เมื่อโยนออกไปเพื่อเสิร์ฟแล้ว ต้องใช้มือหรือส่วนใดของแขนข้างเดียว กระโดดเสิร์ฟได้ ต้องเสิร์ฟลูกภายใน 5 วินาที หลังจากผู้ตัดสินเป่านกหวีด ถ้าเสิร์ฟพลาดไม่ถูกลูก ผู้ตัดสินจะให้เสิร์ฟใหม่ภายใน 3 นาที
การตบลูกบอล
ผู้เล่นในแดนหน้าสามารถตบลูกบอลด้วยวิธีใดก็ได้จากแดนของตนเองในความสูงทุกระดับ โดยในขณะที่สัมผัสลูกบอลนั้น ลูกบอลจะต้องอยู่ในแดนของตนเองเพียงส่วนหนึ่งส่วนใดหรือทั้งหมดก็ได้ ส่วนผู้เล่นในแนวหลังสามารถกระโดดตบลูกได้ แต่จะต้องตบจากเขตแดนหลัง การตบลูกบอลดังกล่าวหากไม่เป็นตามกติกาข้อนี้ถือว่าเสีย
การบล็อก
ผู้เล่นแถวหน้าเท่านั้นที่บล็อกได้ จะบล็อกเป็นรายบุคคลหรือกลุ่มก็ได้ เมื่อบล็อกได้แล้วยังถูกลูกได้อีก 3 ครั้งห้ามบล็อกลูกเสิร์ฟ สามารถใช้ส่วนต่างๆ ของร่างกายตั้งแต่หัวจรดเท้าถูกลูกบอลได้
การล้ำแดนผิดระเบียบ ก่อนหรือระหว่างการตบของคู่ต่อสู้ หรือสัมผัสลูกบอลในแดนคู่ต่อสู้เข้าไปในแดนคู่ต่อสู้ขณะที่ลูกบอลยังอยู่ในการเล่น และตัวผู้เล่นถูกตาข่ายหรือเสาอากาศถือเป็นการล้ำแดนที่ผิดกติกา
การขอเวลานอก
ขอได้ 2 ครั้งต่อเซต ไม่ให้เปลี่ยนตัว 2 ครั้งต่อเนื่องกัน การขอเวลานอกมีเวลา 30 วินาที ในระหว่างการขอเวลานอกผู้เล่นทุกคนต้องออกไปอยู่บริเวณเขตรอบสนามใกล้ม้านั่ง
การเปลี่ยนตัวมากกว่า 1 คน
ให้แจ้งก่อนและเปลี่ยนทีละคู่ตามลำดับ
เหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้น
ถ้ามีเหตุระหว่างเล่นให้หยุด แล้วเล่นลูกนั้นใหม่ถ้ามีเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นต้องหยุดนานไม่เกิน 4 ชม.ถ้าทำการแข่งขันใหม่ใช้สนามเดิม เซตที่หยุดการแข่งขันจะนำมาแข่งขันตามปกติ ถ้าใช้สนามอื่นให้ยกเลิกเซตนั้นแล้วเริ่มต้นใหม่ ผลของเซตที่ผ่านมามีผลเหมือนเดิม ถ้าหยุดเกิน 4 ชั่วโมงต้องเริ่มแข่งใหม่ทั้งหมด
การหยุดพัก
พักระหว่างเซตแต่ละเซตพักได้ไม่เกิน 30 วินาที ส่วนการพักเซตที่ 4 และเซตที่ 5 พักได้ 5 นาที ทั้งสองทีมต้องตั้งแถวที่แนวเส้นหลังทันทีที่ผู้ตัดสินเรียกลงสนามแข่งขันต่อ และเมื่อสิ้นสุดการแข่งขันในแต่ละเซต ทั้งสองทีมต้องเปลี่ยนแดนกัน นอกจากเซตตัดสิน
การเปลี่ยนแดน
เมื่อเสร็จแต่ละเซตทั้ง 2 ทีมจะต้องเปลี่ยนแดนยกเว้นเซตตัดสิน เซตตัดสินทีมใดได้ 8 คะแนนน ให้เปลี่ยนแดนทันทีและตำแหน่งของผู้เล่นเป็นตามเดิม
ข้อห้ามของผู้เล่น
ห้ามมิให้ผู้เล่นสวมเครื่องประดับที่เป็นโลหะของแข็งในระหว่างการแข่งขันทุกชนิด
มารยาทของผู้เล่น
ผู้เล่นต้องยอมรับผลการแข่งขัน สุภาพอ่อนโยนต่อผู้ตัดสินและฝ่ายตรงข้าม ไม่ควรแสดงท่าทางและทัศนะคติที่ใม่ดีระหว่างแข่งขันหรือแสดงพฤติกรรมอื่นใดที่ไม่เป็นการสุภาพต่อผู้อื่น